Vaccine ZyCov-D của Ấn Độ sử dụng công nghệ DNA, đưa các phân tử DNA mã hóa vào cơ thể, hướng dẫn hệ miễn dịch nhận biết và chống lại mầm bệnh.
Ngày 22/8, ZyCov-D của công ty dược Zydus Cadila, trụ sở Ấn Độ, trở thành vaccine DNA chống Covid-19 đầu tiên trên thế giới được phê duyệt. Vaccine là niềm hy vọng đối với đất nước châu Á vẫn bị dịch bệnh hoành hành.
Trước khi có vaccine công nghệ mRNA và DNA, các hãng dược trên thế giới tập trung vào hai mục tiêu chính. Thứ nhất là tạo virus sống giảm độc lực hoặc bất hoạt, có thể nhân lên trong cơ thể người để kích thích hệ miễn dịch. Thứ hai là tìm kháng nguyên thích hợp để hệ miễn dịch sinh kháng thể chống lại mầm bệnh.
Vaccine ZyCov-D hoạt động thế nào?
Vaccine Pfizer và Moderna được điều chế theo công nghệ mRNA, có khả năng kích thích tế bào người tạo ra protein virus. Sau đó, hệ miễn dịch tiếp xúc với protein và sinh ra kháng thể, các tế bào miễn dịch nhận biết và t.iêu d.iệt mầm bệnh.
Trong khi đó, vaccine DNA không sử dụng toàn bộ virus. Các nhà khoa học sẽ tạo một “vòng tròn” DNA, đưa nó vào tế bào. Các tế bào đọc trình tự gene của nCoV, hình thành một bản sao, sau đó thiết lập lại các protein của virus. Protein này kích hoạt hệ miễn dịch, giúp liên kết các “phòng tuyến” khác của cơ thể chống lại mầm bệnh.
ZyCov-D là vaccine “plasmid DNA” – hướng nghiên cứu đột phá trong thời gian gần đây. Vaccine sử dụng phiên bản virus không thể nhân lên, được biến đổi gene từ phân tử DNA gọi là “plasmid”. Các plasmid được mã hóa với hướng dẫn tạo protein S của nCoV. Khi tiêm vào cơ thể, vaccine cung cấp thông tin cho tế bào, hệ miễn dịch nhận ra mối đe dọa và phát triển kháng thể chống lại virus.
Bài Viết Liên Quan
- Các phát minh y học ấn tượng cho năm 2020
- Lợi ích khi uống trà xanh mỗi ngày
- Đừng đùa với viêm họng, cực kỳ nhiều biến chứng
Mô phỏng cơ chế phòng vệ của vaccine công nghệ DNA. Đồ họa: Đại học Boston
Hầu hết loại vaccine Covid-19 hiện nay cần tiêm hai liều, ngoại trừ Johnson & Johnson tiêm một liều. ZyCov-D có cơ chế ba liều, khoảng cách giữa mỗi liều là 28 ngày. Điểm đặc biệt là vaccine được đưa vào cơ thể bằng một ống bơm không mũi tiêm dùng một lần, đưa một dòng chất lỏng hẹp thâm nhập vào da đến mô thích hợp.
ZyCov-D được phát triển bởi Cục Công nghệ Sinh học của Chính phủ và Hội đồng Nghiên cứu Y khoa Ấn Độ (ICMR).
Vaccine an toàn và hiệu quả đến đâu?
ZyCov-D đã được thử nghiệm lâm sàng ba giai đoạn với hơn 28.000 người tham gia. 1.000 người có độ t.uổi từ 12 đến 18. Vaccine được cho là an toàn và dung nạp tốt ở nhóm t.uổi này.
Tháng 12/2020, ông Pankaj R Patel, chủ tịch tập đoàn Zydus báo cáo thử nghiệm giai đoạn đầu và hai cho thấy vaccine “an toàn, có khả năng sinh miễn dịch”. Ở người đã tiêm chủng, vaccine giúp giảm 67% ca nhiễm có triệu chứng.
Một người được tiêm vaccine Covid-19 tại Trường Trung học Dr. Antonio Da Silva, Ấn Độ, ngày 17/8. Ảnh: AFP
Một ngày sau khi Zycov-D được cấp phép, nhà sản xuất Zydus tuyên bố vaccine hiệu quả 66% đối với biến thể Delta.
“Chúng tôi chưa ghi nhận ca nhiễm đột phá bởi bất cứ biến thể nào khác sau tiêm. Các thử nghiệm vẫn chưa hoàn tất. Chúng tôi còn khoảng 4 đến 6 tháng nữa để gửi toàn bộ dữ liệu của nghiên cứu giai đoạn ba. Việc phê duyệt dựa trên các báo cáo tạm thời của giai đoạn ba”, ông Sharvil Patel, giám đốc điều hành Zydus, cho biết.
“Cả ở người lớn và t.rẻ e.m, chúng tôi chưa ghi nhận tác dụng phụ nghiêm trọng nào”, ông nói thêm.
Ưu điểm và hạn chế của vaccine DNA
Các nhà khoa học cho biết vaccine DNA tương đối rẻ, an toàn và ổn định. Chúng có thể được bảo quản ở nhiệt độ cao, từ -2 độ C đến 8 độ C. Zydus tuyên bố vaccine vẫn có thể sử dụng khoảng ba tháng trong mức nhiệt 25 độ C, tạo thuận lợi trong khâu bảo quản và vận chuyển.
Tuy nhiên, trước đây, nhiều loại vaccine DNA thất bại trong khâu thử nghiệm trên bệnh truyền nhiễm ở người. “Vấn đề là chúng hoạt động tốt với động vật. Nhưng cuối cùng, vaccine không tạo ra phản ứng miễn dịch tương tự ở người”, tiến sĩ Gagandeep Kang, chuyên gia virus Ấn Độ, nhận định.
Theo bà, thách thức nằm ở khâu đưa plasmid DNA vào tế bào người nhằm tạo ra phản ứng miễn dịch bền vững. Tiến sĩ Jeremy Kamil, chuyên gia virus tại Trung tâm Khoa học Y tế, Đại học Bang Louisiana ở Shreveport, có quan điểm tương tự. Các vaccine mRNA như Pfizer hoặc Moderna không cần tiếp cận nhân tế bào, song vẫn mang lại hiệu quả cao và tạo miễn dịch lâu dài.
Hạn chế khác của ZyCoV-D là cơ chế ba liều, có thể gây tốn kém và tạo áp lực cho hệ thống y tế.
Chảy nước mũi – triệu chứng mới của COVID-19
Khi virus SARS-CoV-2 không ngừng đột biến, các chuyên gia cảnh báo những triệu chứng COVID-19 phổ biến nhất có thể đã thay đổi.
Tổ chức y tế thế giới (WHO) hồi đầu tháng này cảnh báo biến thể Delta của virus SARS-CoV-2 được phát hiện lần đầu tại Ấn Độ đang trên đà trở thành chủng trội toàn cầu và hiện đã có có mặt tại hơn 92 quốc gia và vùng lãnh thổ. Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa dịch bệnh Mỹ cũng xếp Delta vào danh sách các chủng cần lưu tâm, trong khi nhiều quốc gia châu Âu cảnh báo nguy cơ một làn sóng lây nhiễm mới nghiêm trọng do chủng virus này. Các chính phủ và cơ quan y tế đã cố gắng thông tin đến người dân về cách xác định sớm các triệu chứng của COVID-19 để giảm thiểu tối đa sự lây lan ra cộng đồng.
Nếu như tới nay các triệu chứng phổ biến của COVID-19 vẫn là sốt, nhức đầu và mất khứu giác, thì các dữ liệu mới nhất cho thấy những người mắc biến thể Delta đang gặp phải các triệu chứng không hoàn toàn giống với trước đây. Điều này có nghĩa là cùng một loại virus có thể tạo ra các dấu hiệu và triệu chứng khác nhau theo những cách khác nhau.
Các dấu hiệu và triệu chứng phổ biến của biến thể Delta
Khi virus SARS-CoV-2 đang đột biến, các chuyên gia đã cảnh báo rằng các triệu chứng COVID-19 phổ biến nhất có thể đã thay đổi so với những triệu chứng truyền thống. Nếu như các dấu hiệu ban đầu của việc mắc COVID-19 là mất khứu giác hoặc vị giác, ho dai dẳng và sốt, thì các dữ liệu mới nhất lại cho thấy hiện các dấu hiệu nói trên ít phổ biến hơn.
Đau đầu, đau họng và sổ mũi hiện được cho là các triệu chứng của người nhiễm virus SARS-CoV-2, thay vì ho và mất khứu giác hoặc vị giác, trong khi tình trạng sốt vẫn thường xảy ra.
Có một số lý do khiến chúng ta có thể thấy các triệu chứng tiến triển theo cách này. Có thể là do dữ liệu ban đầu chủ yếu đến từ những bệnh nhân đến bệnh viện, do đó, có khả năng bị bệnh nặng hơn. Và do tỷ lệ bao phủ tiêm chủng ở các nhóm t.uổi cao hơn, những người trẻ t.uổi hiện đang chiếm tỷ lệ lớn hơn trong các trường hợp COVID-19 và họ có xu hướng gặp các triệu chứng nhẹ hơn.
Lý do tại sao những người trẻ hơn có thể gặp các triệu chứng nhẹ hơn của nhiễm virus SARS-CoV-2 có thể là do sự tiến hóa của virus và các đặc điểm khác nhau của biến thể Delta. Nhưng tại sao chính xác các triệu chứng có thể thay đổi vẫn chưa chắc chắn.
Mặc dù chúng ta vẫn còn nhiều điều để tìm hiểu về biến thể Delta, nhưng dữ liệu mới này rất quan trọng vì cho chúng ta thấy rằng những gì chúng ta có thể nghĩ đến chỉ là triệu chứng của một cơn cảm lạnh mùa đông nhẹ như sổ mũi hay đau họng, thì nay có thể là COVID-19.
Tiêm phòng COVID-19 có ảnh hưởng đến các triệu chứng không?
Mặc dù các biến thể COVID-19 mới có thể ảnh hưởng đến hiệu quả của vaccine, song những vaccine như Pfizer và AstraZeneca dường như vẫn bảo vệ tốt chống lại COVID-19 có triệu chứng sau hai liều. Theo các báo cáo, cả hai loại vaccine trên đều đã được chứng minh là có khả năng bảo vệ hơn 90% khỏi một căn bệnh nghiêm trọng cần điều trị tại bệnh viện.
Một sự kiện “siêu lây lan” gần đây ở New South Wales đã nêu bật tầm quan trọng của việc tiêm chủng. Trong số 30 người tham dự bữa tiệc sinh nhật này, các báo cáo chỉ ra rằng không ai trong số 24 người bị nhiễm biến thể Delta đã được tiêm phòng. Sáu người được tiêm chủng tại bữa tiệc không bị nhiễm COVID-19. Trong một số trường hợp, n.hiễm t.rùng vẫn có thể xảy ra sau khi tiêm phòng, nhưng rất có thể tải lượng virus sẽ thấp hơn và các triệu chứng nhẹ hơn nhiều so với khi không tiêm phòng.
Biến thể Delta đang lan rộng và đây là những gì bạn có thể làm
Bằng chứng cho thấy Delta có khả năng lây nhiễm cao hơn so với chủng virus SARS-CoV-2 ban đầu và các biến thể khác. Điều quan trọng là phải hiểu môi trường cũng đang thay đổi. Mọi người dường như đã trở nên chủ quan hơn khi các biện pháp giãn cách bắt đầu được nới lỏng, khi thời tiết chuyển mùa và khi tỷ lệ tiêm chủng ngày càng được nâng lên. Tuy nhiên các nhà khoa học ngày càng chắc chắn rằng biến thể Delta dễ lây truyền hơn nhiều./.
