Thời tiết Miền Bắc đang bước vào những đợt không khí lạnh liên tục, cũng là thời điểm các bệnh lý đau nhức xương khớp diễn biến phức tạp
Thời tiết thay đổi khiến nhiều người bị đau nhức xương khớp
Ngày 5/1, Bệnh viện Đa khoa tỉnh Phú Thọ thông tin, thời gian gần đây, cơ sở y tế này ghi nhận lượng bệnh nhân nhập viện vì các bệnh liên quan đến xương khớp có xu hướng tăng đột biến.
Trao đổi về tình trạng này, BS. Nguyễn Thị Minh Ngọc, Khoa Nội Thần kinh, Cơ xương khớp, Bệnh viện Đa khoa tỉnh Phú Thọ cho biết: “Trong số các bệnh nhân nhập viện có rất nhiều trường hợp bệnh mạn tính chuyển sang đau đợt cấp tính. Hiện tại, rất nhiều người bệnh đang điều trị các bệnh lý khớp thoái hóa mạn tính xuất hiện tình trạng đau tăng lên khi thời tiết chuyển lạnh, đặc biệt các triệu chứng này hay xảy ra ở nhóm người cao t.uổi, có xu hướng mắc bệnh thoái hóa khớp mạn tính nhiều hơn”.
Lý giải về nguyên nhân, chuyên gia cho rằng, thời tiết là một trong những yếu tố gây ảnh hưởng không nhỏ đến hệ thống cơ xương khớp. Những thay đổi về áp suất khí quyển khi thời tiết trở lạnh và độ ẩm tăng cao khiến gân, cơ, xương và mô sẹo co lại, đồng thời gây mất cân bằng tạm thời trong áp suất cơ thể, làm tăng độ nhạy cảm của các đầu dây thần kinh, tăng tình trạng đau cho người bệnh.
Nhiệt độ hạ thấp, đặc biệt thay đổi nóng lạnh đột ngột làm tăng độ đặc của dịch khớp, khiến các khớp trở nên cứng hơn và khó cử động hơn. Thời tiết cũng ảnh hưởng đến tâm trạng do đó ảnh hưởng gián tiếp đến cảm giác đau.
Bên cạnh đó, thời tiết lạnh làm cho cơ thể ngại vận động nên m.áu lưu thông kém đi, m.áu đến nuôi khớp giảm khiến sụn và màng hoạt dịch của khớp bị tổn thương làm cho các bệnh thoái hóa khớp mạn tính dễ bùng phát, đặc biệt là các khớp lớn.
Mặc dù khó tránh khỏi các đợt bùng phát cơn đau khớp theo mùa hoặc liên quan đến thời tiết, tuy nhiên, BS. Nguyễn Thị Minh Ngọc cũng chia sẻ, có một số cách có thể làm hạn chế tình trạng đau nhức xương khớp mỗi khi thời tiết thay đổi, nhất là khi thời tiết chuyển lạnh như: Giữ ấm cơ thể và tay chân, duy trì thói quen tập thể dục, bổ sung vitamin D và sử dụng các liệu pháp nhiệt như chườm ẩm, tắm vòi sen và tắm bồn để thư giãn các cơ và cải thiện khả năng chịu đau.
Chuyên gia cũng khuyến cáo, nếu đã áp dụng các biện pháp để hạn chế tình trạng đau nhức xương khớp mà vẫn không hiệu quả thì người dân nên đến gặp bác sĩ để có phương pháp kiểm soát các triệu chứng của mình một cách an toàn.
12 bài thuốc có ngũ gia bì chữa đau nhức xương khớp
Ngũ gia bì là một vị thuốc có tác dụng mạnh gân cốt, khu phong hóa thấp, chủ trị đau bụng, yếu chân, nam giới liệt dương, nữ giới đau lưng, tê chân, làm mạnh gân cốt, tăng trí nhớ…
1. Đặc điểm của cây ngũ gia bì
Ngũ gia bì còn có tên gọi khác là xuyên gia bì, thích gia bì (ngũ gia bì gai). Tên khoa học Acanthopanax aculeatum Seem. Thuộc họ Ngũ gia bì Araliaceae. Ngũ gia bì là một cây nhỏ, rất nhiều gai, cao chừng 2-3m.
Ngũ gia bì mọc hoang ở nhiều tỉnh miền Bắc nước ta, hay gặp nhất là ở Lạng Sơn, Cao Bằng, Sapa (Lào Cai), Vĩnh Phúc, Phú Thọ, Bắc Cạn, Thái Nguyên, Hòa Bình, Tuyên Quang… Có mọc ở Trung Quốc (Quảng Châu, Tứ Xuyên).
Ngũ gia bì (Cortex Acanthopanacis), là vỏ rễ phơi khô của cây ngũ gia bì.
Cây ngũ gia bì gai được dùng làm thuốc.
Theo BSNT Nguyễn Thành Vương – Khoa Y học cổ truyền Trường Đại học Y Hà Nội, Đông y coi ngũ gia bì là một vị thuốc có tác dụng mạnh gân cốt, khu phong hóa thấp, chủ trị đau bụng, yếu chân, t.rẻ e.m lên 3 t.uổi chưa biết đi, nam giới liệt dương, nữ giới ngứa â.m h.ộ, đau lưng, tê chân, làm mạnh gân cốt, tăng trí nhớ, ngâm rượu uống rất tốt.
Theo tài liệu cổ ngũ gia bì vị cay, tính ôn, vào hai kinh can và thận. Ngày dùng 6-12g dưới dạng thuốc sắc hay ngâm rượu.
2. Bài thuốc chữa đau nhức xương khớp có ngũ gia bì
BSNT. Nguyễn Thành Vương giới thiệu một số bài thuốc chữa đau nhức xương khớp có ngũ gia bì như sau:
2.1. Chữa đau người, đau lưng , đau xương (Rượu ngũ gia bì): Ngũ gia bì sao vàng 100g, rượu 1 lít. Ngâm trong 10 ngày, thỉnh thoảng lắc đều. Ngày uống một ly vào buổi tối trong bữa ăn.
Vị thuốc ngũ gia bì có tác dụng mạnh gân cốt.
2.2. Trị thận khí hư hàn gây tiểu ít, tiểu són, đau lưng mỏi gối:Xà sàng tử, can khương, đỗ trọng, thục địa, hoài sơn, thiên môn, mỗi thứ 100g, ngũ gia bì 120g, địa cốt bì 80g, rượu 700ml, đường 900g. Đem các thảo dược trên ngâm rượu trong 1 tháng. Mỗi lần uống 10ml, ngày 2 lần.
2.3. Trị viêm khớp, sưng đau các khớp, khả năng vận động suy giảm:Cát căn 16g, ngũ gia bì 16g, ngải diệp 16g, trinh nữ 16g, tục đoạn 20g. Các vị thuốc trên sắc uống ngày 1 thang, chia 2 lần sáng, chiều. Uống khi thuốc còn ấm.
2.4. Chữa các chứng lưng đau, gối mỏi, suy giảm khả năng vận động, bị co gân …(Rượu nếp ngũ gia bì):
– Thành phần: Ngũ gia bì 50g, men rượu 10g, gạo nếp 500g.
– Cách dùng: Ngũ gia bì rửa sạch, ngâm trong nước lã cho ngậm nước đều, sắc lên, cứ 30 phút chắt thuốc một lần, làm 2 lần. Đổ chung hai nước làm một, gạo nếp vo sạch cho vào nước thuốc nấu chung thành cơm nếp, để nguội cho men rượu vào, trộn đều, lên men thành rượu nếp. Hằng ngày dùng làm thức ăn, ăn tùy ý.
Công dụng: Dùng cho người tỳ hư, thận hư sinh ra các chứng trạng trên.
2.5. Chữa phong thấp , đau nhức xương khớp:Ngũ gia bì 20g, dây đau xương 15g, rễ cỏ xước 15g. Sắc uống ngày một thang. Chia 2-3 lần. Uống khi thuốc còn ấm. Hoặc hãm uống thay nước trà hằng ngày.
Xà sàng tử kết hợp với ngũ gia bì và các vị thuốc khác trị đau lưng, mỏi gối.
2.6. Trị chứng phong thấp, đau khớp
Bài thuốc thiên về thấp tà gây đau lưng, nặng chân, đau nhức hoặc kèm cả gân xương co quắp: Ngũ gia bì 200g, mộc qua 200g, tùng tiết (mấu cành thông) 200g. Các vị nghiền bột. Ngày uống 2 lần, mỗi lần 8g, uống với nước đun sôi.
2.7. Trị đau sưng, hạn chế vận động khớp gối:Ngũ gia bì 240g, đương quy 150g, ngưu tất 120g, rượu 2000ml. Các vị cho vào nồi, thêm nước vừa đủ sắc nhỏ lửa trong 1 giờ, để nguội, thêm rượu cho vào lọ đậy kín. Ngày uống 2 lần.
2.8. Trị suy nhược cơ thể, đau nhức xương khớp :Ngũ gia bì 100g, địa cốt bì 100g. Sắc hãm lấy nước, uống với chút rượu.
2.9. Trị phù chân, đau nhức khớp, di chứng chấn thương, bệnh thần kinh gây co cứng chi thể cục bộ: Nước sắc ngũ gia bì ý dĩ: Ngũ gia bì 12g, ý dĩ 30g. Sắc uống. Ngày 1 thang, chia 2-3 lần. Uống khi thuốc còn ấm.
2.10. Chữa đau các khớp chi:Ngũ gia bì, độc hoạt, uy linh tiên, tang chi, kê huyết đằng, mỗi vị 10g. Sắc uống. Ngày 1 thang, chia 2-3 lần. Uống khi thuốc còn ấm.
2.11. Chữa các khớp sưng đau kéo dài , hạn chế vận động:Ngũ gia bì 16g, trinh nữ 16g, bưởi bung 16g, nam tục đoạn 20g, ngải diệp 16g, cát căn 16g, đổ nước 4 bát. Sắc còn 2 bát, chia 2 lần uống trong ngày. Uống khi thuốc còn ấm.
2.12. Chữa chứng thống phong (các khớp sưng đau đột ngột, đi lại khó khăn, toàn thân mệt mỏi): Ngũ gia bì 16g, bồ công anh 16g, trinh nữ 16g, rễ cỏ xước 20g, nam tục đoạn 16g, đinh lăng 16g, cà gai leo 16g, tất bát 12g, cát căn 16g, đơn hoa 16g, quế chi 10g, kinh giới 16g, xương bồ 16g. Sắc uống ngày 1 thang. Chia 2-3 lần. Uống khi thuốc còn ấm.
Kiêng kỵ:Ngũ gia bì vị cay hơi đắng tính ấm, làm tổn hại phần âm, hỗ trợ phần hỏa nên người âm hư hỏa vượng không dùng hoặc phải kết hợp cùng các vị thuốc bổ âm khác. “Dược phẩm vậng yếu – Hải Thượng Lãn Ông y tông tâm lĩnh” viết: “Chứng chân âm của can và thận không đầy đủ thì phải dùng kèm với thuốc tư bổ mới được”.
